در اوایل ظهور اینترنت صفحات وب تنها از چند تصویر و متن‌های طولانی تشکیل می‌شد که هیچ پویایی‌ای در آن وجود نداشت.
با پیشرفت فناوری خیلی زود صحبت از نسل دیگری از وب مطرح شد که در آن تصاویر و ویدئوها حرف اول را می‌زدند و کاربر می‌توانست به راحتی با سایت‌های اینترنتی مورد استفاده‌ی خود تعامل داشته باشد. نسلی که هم اکنون هم در حال تجربه کردن آن هستیم و قرار است در آینده جای خود را به وب ۳ بدهد.
اینکه وب ۳ چیست و اینترنت نسل بعدی چه تفاوت‌هایی با اینترنت فعلی دارد، موضوع مهمی است که قصد داریم در این مقاله در مورد آن صحبت کنیم.
علاوه بر این قرار است بهترین ارزهای دیجیتال حوزه‌ی وب ۳ را نیز برایتان معرفی کنیم تا اگر شما هم آینده را متعلق به اینترنت غیرمتمرکز می‌دانید، از همین حالا به فکر سرمایه‌گذاری در این رمزارزها باشید. پس لطفا تا انتها ما را همراهی کنید.
وب ۳ یا اینترنتی نسل بعدی چیست؟
وب ۳ به نسل بعدی اینترنت اشاره دارد که در آن خبری از سلطه‌ی شرکت‌های متمرکزی مثل «گوگل» (Google)، «متا» (Meta)، «مایکروسافت» (MicroSoft) و غیره نیست و همه‌چیز به شکلی کاملاً غیرمتمرکز در اختیار تولیدکنندگان محتوا و کاربران اینترنت قرار دارد.
برای درک بهتر موضوع بیایید به گذشته برگردیم و ابتدا نگاه دقیق‌تری به وب نسل اول و وب نسل دوم داشته باشیم. منظور از وب نسل اول یا «وب ۱» (Web 1) روزهای آغازین ظهور اینترنت و صفحات وب است که در آن به جز چند صفحه‌ی اینترنتی ثابت هیچ چیز دیگری وجود نداشت.
در این نسل کاربران تنها مصرف‌کننده‌ی اینترنت بودند و وظیفه‌ی ساخت و تولید صفحات وب برعهده برخی از شرکت‌های خاص بود. علاوه بر این بیشتر صفحات اینترنتی را متن‌های طولانی و چند تصویر کوچک تشکیل می‌داد.
چند سال بعد اینترنت به سمت و سویی رفت که در آن، بیشتر صفحات تولید شده توسط کاربران ساخته می‌شد و دیگر خبری از آن صفحات اینترنتی خسته‌کننده و پر از متن نبود.
در وب نسل دوم یا «وب ۲» (Web 2) سایت‌هایی مثل «فیس بوک» (FaceBook)، «توییتر» (Twitter) و «مای اسپس» (MySpace) وظیفه‌ی تولید محتوا را به کاربران اینترنتی محول کردند و فضای وب شکل پویاتری به خود گرفت. اما همین موضوع خود باعث به وجود آمدن یک مشکل جدی شد.
در وب نسل دوم با اینکه وظیفه‌ی تولید محتوا برعهده‌ی کاربران افتاده بود؛ ولی سود اصلی را شرکت‌های سازنده‌ی این پلتفرم‌ها می‌بردند.
بدتر از همه اینکه برخی از این شرکت‌ها حریم خصوصی کاربرانشان را نقض کرده و اقدام به فروش اطلاعات آن‌ها به شرکت‌های تبلیغاتی می‌کردند.
در این بین با ظهور «بیت کوین» (Bitcoin) و معرفی فناوری‌هایی مثل «بلاک چین» (Blockchain) مفهوم غیرمتمرکز بودن بر سر زبان‌ها افتاد. مفهومی که به لطف آن قدرت از شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ گرفته شده و همان‌طور که گفتیم در اختیار خود کاربران و تولیدکنندگان محتوا قرار گرفت.
بنابراین در وب ۳ یا اینترنت نسل سوم این گونه نیست که شما در شبکه‌های اجتماعی مثل «اینستاگرام» (Instagram) فعالیت کنید و همه‌ی اطلاعاتتان در سرورها و کامپیوترهای مرکزی شرکت سازنده‌ی آن (متا) ذخیره شود و به جای اینکه روز به روز خودتان رشد کنید، همه یا سهم زیادی از سودها و توجه‌ها به جیب اینستاگرام و متا برود.
این بار شما در مرکز توجه هستید و می‌توانید به راحتی و بدون نیاز به انتشار اطلاعات شخصی خود، از محتوایی که تولید می‌کنید به کسب درآمد برسید.
بهترین ارزهای دیجیتال Web 3
هر کدام از پروژه‌هایی که در این قسمت می‌خواهیم آن‌ها را معرفی کنیم یکی از مشکلات رایج در وب نسل فعلی را برطرف می‌کنند و برای یک اینترنت غیرمتمرکز وجود همه‌ی آن‌ها ضروری است.
به عنوان مثال یکی از پروژه‌ها تلاش دارد تا مشکل کمبود حافظه و فضای ذخیره‌سازی را حل کند در حالی که هدف پروژه‌ی دیگر پاداش دادن به نویسنده‌ها و بلاگرها است.
ارز دیجیتال BAT یا Basic Attention Token
اولین ارز دیجیتال حوزه‌ی وب ۳ که می‌خواهیم در این مقاله آن را معرفی کنیم ارز دیجیتال «بیسیک اتنشن توکن» (Basic Attention Token) یا BAT است.
این ارز دیجیتال در حقیقت رمزارز بومی مرورگر اینترنتی «بریو» (Brave) است که هدف از فعالیت خود را پاداش دادن به تولیدکنندگان محتوا و کاربران اینترنت و همچنین حفظ حریم خصوصی آن‌ها بیان می‌کند.
در وب نسل فعلی هر کاربر برای گشت‌وگذار در اینترنت و باز کردن سایت‌های مختلف از مرورگرهایی مثل «کروم» (Chrome) و «فایرفاکس» (Firefox) استفاده کرده و هر بار با انبوهی از تبلیغات و بنرهای مختلف روبه‌رو می‌شود.
حتی زمانی که در موتور جستجوی گوگل اسم یک کالا را جستجو کنید، با کمال تعجب خواهید دید که تبلیغات مربوط به همان محصول در دیگر سایت‌های اینترنتی نیز برایتان نمایش داده می‌شود.
دلیل آن این است که تمام حرکات شما در فضای وب توسط شرکت‌های بزرگ رصد می‌شود و عملاً حریم خصوصی هیچ معنایی ندارد. از طرف دیگر با اینکه شما مجبور هستید این تبلیغات آزاردهنده را تحمل کنید ولی در انتها هیچ سودی نصیب شما نمی‌شود.
اینجاست که مرورگر بریو با ارز دیجیتال BAT خود وارد شده و این مشکل بزرگ وب نسل دوم را حل می‌کند. در مرورگر بریو به صورت پیش‌فرض تمام تبلیغات سایت‌ها بلوکه شده و هیچ اطلاعاتی از فعالیت شما در فضای اینترنت به بیرون درز نمی‌کند. از طرف دیگر کاربر می‌تواند در صورت تمایل تبلیغات داخلی مرورگر بریو را فعال کرده و به ازای تماشای آن‌ها مقداری از ارز دیجیتال BAT را به عنوان پاداش دریافت کند.
علاوه بر این، کاربران می‌توانند به منظور تشویق تولیدکنندگان محتوا در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های مختلف، از طریق مرورگر بریو مقداری BAT به حساب آن‌ها واریز کنند.
در حال حاضر ارز دیجیتال بیسیک اتنشن توکن (BAT) در رتبه‌ی ۷۵ برترین ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار قرار دارد و یکی از توکن‌های خوب وب ۳ است.
ارز دیجیتال فایل کوین (Filecoin)
مشکل دیگری که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، مشکل کمبود فضای ذخیره‌سازی و نگه‌داری فایل‌های مختلف است. هرچقدر هم که فضای ذخیره‌سازی گوشی موبایل و رایانه‌ی شما زیاد باشد، باز هم با گذشت زمان و انباشته شدن فایل‌های مختلف روی هم بالاخره با این مشکل مواجه خواهید شد.
در اینترنت نسل فعلی برای حل این مشکل راه‌کارهایی ارائه شده است. برای مثال گوگل سرویس فضای ابری «درایو» (Drive) و شرکتی مثل مایکروسافت سرویس «وان درایو» (OneDrive) را به کاربران خود ارائه می‌دهند.
کاربران می‌توانند با استفاده از این سرویس‌ها تصاویر، ویدیوها و فایل‌های خود را در فضای ابری و رایانه‌های این شرکت‌ها ذخیره کنند. اما این سرویس‌ها یک مشکل بزرگ دارند و آن هم متمرکز بودن آن‌ها است.
اینکه تنها چند شرکت مسئولیت ذخیره‌سازی فایل‌های ما را برعهده داشته باشند، چندان خوش‌آیند نیست. اول اینکه کاربران مجبور هستند هر هزینه و قوانینی که این شرکت‌ها وضع می‌کنند را بپذیرند و هیچ حق انتخابی برایشان وجود ندارد.
از طرف دیگر رایانه‌هایی که این شرکت‌ها برای ذخیره‌سازی فایل‌های کاربران از آن‌ها استفاده می‌کنند، تنها در مکان‌های مشخصی از کره‌ی زمین قرار دارد و ممکن است کاربران برخی کشورها فاصله‌ی زیادی با فایل‌های خود داشته و با مشکلات ارتباطی مواجه شوند.
مهم‌تر از همه اینکه احتمال نفوذ و از دست رفتن فایل‌ها نیز وجود دارد و عملاً هرچقدر هم که اطلاعات ما حساس باشد، مجبور هستیم به درست کار کردن سرویس این شرکت‌ها اعتماد کنیم.
پروژه‌ی «فایل کوین» (Filecoin) و ارز دیجیتال فایل (FIL) آن برای حل این مشکل طراحی و ساخته شده و تلاش می‌کند با غیرمتمرکز کردن روند کار همه‌ی این مشکلات را حل کند.
در حقیقت فایل کوین از شبکه‌ای از رایانه‌های داوطلب متصل بهم تشکیل شده که تصاویر، ویدیوها و فایل‌های کاربران در آن‌ها ذخیره می‌شود. برخی از کاربران که فضای ذخیره‌سازی آزاد زیادی در رایانه‌های خود دارند، این فضا را در اختیار شبکه قرار داده و به پاس آن ارز دیجیتال فایل کوین دریافت می‌کنند.
برخی دیگر نیز که به دنبال استفاده از فضای ذخیره‌سازی دیگران هستند می‌توانند با مشاهده‌ی قیمت‌های پیشنهادی، بهترین گزینه را انتخاب کرده و با پرداخت رمزارز فایل کوین، اطلاعات خود را به شکلی غیرمتمرکز در رایانه‌های این افراد ذخیره کنند.
استفاده از فناوری بلاک چین و مفاهیم رمزنگاری نیز تضمین می‌کند که هیچ کس به جز خود کاربر توانایی مشاهده و تغییر در فایل‌ها را ندارد.
ارز دیجیتال فایل کوین در حال حاضر در رتبه‌ی ۳۵ برترین ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار قرار دارد. از دیگر ارزهای دیجیتال مشابه فایل کوین که هدفشان حل مشکل فضای ذخیره‌سازی وب نسل سوم است، می‌توان به رمزارزهای «سیا کوین» (Siacoin)، «استورج» (Storj) و «آرویو» (Arweave) اشاره کرد.
رمزارز تتا (Theta Network)
پروژه‌ی «تتا» (Theta) یک شبکه‌ی بلاک چینی غیرمتمرکز برای پخش زنده‌ی ویدیو یا به اصطلاح امروزی «استریم» (Stream) کردن است. به کمک تتا همه‌ی افراد می‌توانند ویدئوهای خود را به شکلی غیرمتمرکز در اینترنت قرار دهند.
همان‌طور که احتمالاً می‌دانید در سایت‌های فعلی، انتشار و پخش زنده‌ی ویدیو مثل «توییچ» (Twitch) و «یوتیوب» (Youtube) ویدیوها در سرورها و رایانه‌های مرکزی شرکت‌های سازنده این پلتفرم‌ها ذخیره می‌شوند و اگر مشکلی برای آن‌ها پیش بیاید، عملاً محتوای کاربر نیز دچار مشکل می‌شود. در حالی که ویدیوهای تتا بدون نیاز به این رایانه‌های مرکزی و به شکل «همتا به همتا» (Peer to Peer) پخش می‌شوند.
علاوه بر این، تولیدکنندگان محتوا و کسانی که کارشان تولید ویدیو است می‌توانند با کاهش هزینه‌های خود درآمد بیشتری داشته باشند. جالب‌تر از همه اینکه بینندگان و علاقه‌مندان استریم هم می‌توانند با تماشای ویدیوهای موردعلاقه‌ی خود مقداری از رمزارز بومی این شبکه یعنی ارز دیجیتال تتا را دریافت کنند.
پروژه‌ی تتا علاوه بر رمزارز اصلی خود که با نماد THETA شناخته می‌شود، یک رمزارز بومی دیگر به نام «سوخت تتا» یا «تتا فیول» (Theta Fuel) دارد که نماد معاملاتی آن TFUEL است. از رمزارز تتا فیول برای پرداخت هزینه‌ی تراکنش‌ها و پرداخت پاداش شرکت‌کنندگان در شبکه استفاده می‌شود.
ارز دیجیتال هلیوم (Helium)
پروژه‌ی هلیوم یکی دیگر از پروژه‌های جالب و خوب وب نسل سه است که به عنوان یک شبکه‌ی بی‌سیم غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. عمده کاربرد این فناوری در حوزه‌ی «اینترنت اشیا» (Internet of Things) یا به اختصار IoT است و به کمک آن می‌توان دستگاه‌های دیجیتال مختلف سرتاسر جهان را بدون نیاز به خرید اشتراک اینترنت و ارتباط ماهواره‌ای به یکدیگر متصل کرد.
در حقیقت در پروژه‌ی هلیوم هر کاربر می‌تواند اینترنت خود را در اختیار شبکه قرار داده و به پاس آن مقداری از رمزارز بومی آن را که HNT نام دارد، دریافت کند. این یعنی کاربران در سرتاسر جهان اینترنت بخشی از منطقه‌ی مسکونی خود را تامین می‌کنند و بدین ترتیب شبکه‌ای از این افراد تشکیل شده و منطقه‌ی بزرگی تحت پوشش قرار می‌گیرد.
در نهایت هر دستگاه هوشمندی که در این محدوده باشد می‌تواند با دیگر دستگاه‌های پشتیبانی کننده از مفاهیم اینترنت اشیا ارتباط بگیرد. ارز دیجیتال هلیوم با نماد معاملاتی HNT هم اکنون با ارزش بازار بیش از ۵۰۰ میلیونی در رتبه‌ی هفتادم برترین ارزهای دیجیتال قرار دارد.
ارز دیجیتال ENS یا Ethereum Name Service
ارز دیجیتال ENS به عنوان رمزارز محلی پروژه‌ی «سرویس دامنه‌ی اتریوم» (Ethereum Name Service) شناخته می‌شود که یک کاربرد ساده ولی بسیار مهم دارد. همان‌طور که می‌دانید هر کاربر برای ارسال رمزارز به شخص دیگر، باید به آدرس عمومی او دسترسی داشته باشد.
این آدرس معمولاً از ترکیبی از اعداد و حروف بزرگ و کوچک انگلیسی تشکیل می‌شود که به دلیل طولانی بودن، به خاطر سپردن آن بسیار سخت است.
پروژه‌ی ENS دقیقاً برای حل این مشکل طراحی و ساخته شده و وظیفه‌ی آن تبدیل آدرس‌های طولانی و ناخوانا به آدرس‌های کوتاه و قابل خواندن است. به کمک این پروژه می‌توان آدرسی مثل:
را به آدرس خوانایی مثل hoseini.eth تبدیل کرد. بدین ترتیب از این به بعد هر کسی که به این آدرس کوتاه رمزارز ارسال کند به صورت خودکار به آدرس اصلی که همان آدرس طولانی است، ارسال خواهد شد.
با اینکه کاربرد ENS بسیار ساده و پیش پا افتاده به نظر می‌رسد ولی برای همه‌گیری و مقبولیت بلاک چین و ارزهای دیجیتال در اینترنت نسل بعد به آن نیاز مبرم داریم.
ارز دیجیتال Audius
درست مانند پروژه‌ی تتا که برای غیرمتمرکز کردن روند استریم و پخش زنده‌ی ویدیو ساخته شده، پروژه‌ی «آدیوس» (Audius) نیز تمرکز خود را روی فایل‌های صوتی و موسیقی گذاشته است. در واقع آدیوس یکی از اولین سرویس‌های استریم و پخش موسیقی است که به لطف استفاده از فناوری بلاک چین و توکن بومی AUDIO خود، تمام عواید حاصل از پخش موسیقی را به هنرمندان و تولیدکنندگان آن پرداخت می‌کند.
اتفاقی که در اینترنت نسل فعلی خبری از آن نیست و سرویس‌های متمرکزی مثل «اسپاتیفای» (Spotify) بخشی از درآمد هنرمندان و موسیقی‌دانان را برای خود برمی‌دارند.
همان‌طور که گفتیم توکن بومی این پروژه AUDIO نام دارد که در زمان نگارش این مقاله در رتبه ۱۳۷ برترین ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار قرار گرفته است.
ارز دیجیتال استیم (Steem)
در اینترنت نسل سوم یا وب ۳ صنعت نویسندگی و بلاگ‌نویسی نیز دچار تغییراتی خواهد شد. در شرایط فعلی کاربری که در پلتفرم‌های ارائه‌دهنده‌ی بلاگ فعالیت کرده و هر روز مطالب مختلفی را در آن انتشار می‌دهد، به سختی می‌تواند به کسب درآمد فکر کند. این مشکل نیز توسط پلتفرم‌های وب ۳ مثل پلتفرم «استیمیت» یا «استیم ایت» (Steemit) حل شده است.
در حقیقت استیمیت یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین برای انتشار مقاله و بلاگ‌نویسی است که امکان کسب درآمد نیز در آن وجود دارد. هر کاربر می‌تواند با انتشار نوشته‌های خود در این پلتفرم مقداری از رمزارز بومی این پلتفرم را دریافت کند که نماد معاملاتی آن STEEM است. حتی خوانندگان مقالات هم می‌توانند با نظر دادن در زیر هرمقاله شانس خود را برای دریافت پاداش امتحان کنند.
ارز دیجیتال لینک (Chainlink)
از آنجایی که هر کدام از پروژه‌های وب ۳ از بلاک چین‌های مختلفی قدرت می‌گیرند، در حالت عادی هیچ راه مستقیمی برای ارتباط آن‌ها با یکدیگر وجود ندارد. زیرا بلاک چین‌ها اکوسیستمی ایزوله هستند که برای ارتباط با دیگر بلاک چین‌ها و دنیای بیرون نیاز به یک پلتفرم ثانویه دارند.
«چین لینک» (Chainlink) یکی از این پروژه‌ها است که وظیفه‌ی اصلی آن ارائه‌ی اطلاعات به‌روز، دقیق و آنی از دنیای بیرون به بلاک چین است.
برای مثال فرض کنید یکی از پروژه‌های وب ۳ که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم برای فعالیت خود نیاز به اطلاعاتی مثل دمای هوا، قیمت یک دارایی یا نتیجه‌ی یک مسابقه‌ی فوتبال داشته باشد. چین لینک این اطلاعات را تهیه کرده و آن‌ها را در اختیار پروژه‌های وب ۳ قرار می‌دهد.
ارز دیجیتال لینک نیز که در صرافی‌ها با نماد LINK معامله می‌شود، رمزارز بومی این اکوسیستم است و در زمان نگارش این مقاله در رتبه‌ی بیست و سوم برترین ارزهای دیجیتال از نظر ارزش بازار قرار دارد.
سخن پایانی
وب ۳ مفهومی است که به تازگی بر سر زبان‌ها افتاده و هنوز تعریف دقیق و ثابتی برای آن ارائه نشده است. با این حال برخی از پروژه‌های بلاک چینی اولین قدم‌های به حقیقت پیوستن اینترنت نسل بعدی را برداشته‌اند و به نوعی می‌توان آن‌ها را اولین نمونه‌های وب نسل سوم در نظر گرفت.
از همین رو تلاش کردیم تا در این مقاله چند نمونه از بهترین ارزهای دیجیتال حوزه‌ی وب ۳ که از نظر بسیاری از متخصصان آینده‌ی اینترنت را تشکیل خواهند داد، برایتان معرفی کنیم. بدون شک پروژه‌ها و ارزهای دیجیتال خوب دیگری نیز در این زمینه فعالیت می‌کنند و اگر در این مقاله به آن‌ها اشاره‌ای نشده دلیل بر عدم صلاحیت آن‌ها نیست.
در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که مانند بیشتر پروژه‌های بلاک چینی، ارزهای دیجیتال وب ۳ نیز پروژه‌های نوظهوری هستند و برای همین سرمایه‌گذاری در آن‌ها می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد.
